باغ وحش شیراز جانی دوباره میگیرد

به گزارش شیراز ۱۴۰۰ به نقل از تیک، این باغ وحش میزبان متنوع ترین گونه‌های جانوری است و از نظر تعداد حیوانات، گوی سبقت را از دیگر باغ وحش‌های کشور ربوده است؛ باغ وحشی که تا به امروز، با‌وجود موقعیت جغرافیایی بسیار مساعد، مساحت چشمگیر و حیوانات کمیاب‌اش، با آفت کهولت دست و پنجه نرم کرده و توانایی‌های بالقوه اش نادیده گرفته شده، این روزها در آستانه تولدی دوباره است.

حسین قهرمانی فرزند سیروس قهرمانی که مدیریت باغ وحش شیراز را برعهده دارد، به «ایران» می‌گوید: «به همراه برادرم تصمیم داریم باغ وحش شیراز را به باغ وحشی مدرن و مطابق با استانداردهای بین‌المللی تبدیل کنیم به گونه‌ای که هم لایق مردم ایران باشد و هم شایسته خاک پدرمان.»

او همچنین از حل شدن بزرگترین مشکل باغ وحش خبر می‌دهد و می‌گوید: «پس از سال‌ها محرومیت باغ وحش از آب شیرین، با پیگیری‌های مداوم موفق شدیم موافقت‌ها را بگیریم و هزینه حق انشعاب را پرداخت کنیم. به زودی ورود آب شیرین، حیات را به باغ وحش شیراز هدیه خواهد داد.»

محمدعلی قهرمانی، فرزند دیگر پهلوان شیراز که سال گذشته در پاسخ به درخواست فعالان حیات وحش، داوطلبانه از به کارگیری حیوانات در سیرک انصراف داد و اجرای نمایش با حیواناتی چون ۳۰ شیر آفریقایی را پس از سال‌ها کنار گذاشت، این روزها تمام وقت خود را در باغ وحش شیراز می‌گذراند تا بر کلیه مراحل بازسازی آن نظارت داشته باشد. او به «ایران» می‌گوید: «ساخت جایگاه جدید خرس‌ها تا اوایل تابستان به پایان خواهد رسید و خرس‌های باغ وحش که تعدادی از آنها پس از سال‌ها از اجرای نمایش در سیرک، بازنشسته شده‌اند، زندگی جدیدی را در فضایی مناسب آغاز خواهند کرد. پس از آن نوبت ساخت جایگاه جدید گربه سانان است که شامل ده‌ها شیر آفریقایی و تنها پلنگ باغ وحش شیراز می‌شود.»

 الگویی برای باغ‌ وحش‌ها

فعالان زیست محیطی چندان دل خوشی از این مجموعه‌ها ندارند و مدام خبرهای ناگواری در این زمینه منتشر می‌کنند، با ابراز تأسف از اینکه در سراسر کشور حتی یک باغ وحش، شرایط مندرج در دستورالعمل سازمان محیط زیست را هم رعایت نمی‌کند چه برسد به استانداردهای بین‌المللی، انتقادات زیادی را در این زمینه وارد می‌دانند. اما از دید همان فعالان محیط زیستی نیز تجهیز و بازسازی و نوسازی باغ وحش شیراز می‌تواند، الگویی مناسب برای سایر باغ وحش‌های کشور باشد.

مهرداد ایروانیان، طراح آب رکنی، بهشت گمشده و مجموعه خواجو در شیراز که این روزها بازسازی باغ وحش این شهر را عهده دار شده به «ایران» می‌گوید: «در این مجموعه، آثاری از اسارت در ذهن بازدید کننده تداعی نخواهد شد. چون تصمیم داریم به جای فنس و قفس از خندق استفاده کرده و جایگاه حیوانات را حتی الامکان مشابه زیستگاه اصلی آنها طراحی کنیم.» وعده هایی شیرین این معمار خوشنام شیرازی می‌تواند برای فعالان محیط زیست خوشایند و اعتماد بخش باشد.

 حیات وحش و آموزش کودکان

شهره مطلع، نماینده شیراز در تشکل فعالان حیات وحش ایران نیز در این باره به ما می‌گوید: «پس از دو سال تلاش پیاپی و موفقیت‌آمیز در راستای ممنوعیت سیرک حیوانات در کشور و به کار‌گیری حیوانات در نمایش ها، از آغاز سال جاری با تشکیل کارگروه ساماندهی باغ وحش ها، فعالیت در زمینه بهبود شرایط نگهداری از حیوانات در این مجموعه‌ها را آغاز کرده‌ایم و ایده‌ای که در ذهن داریم، خلاصه کردن ۸۰ باغ وحش سنتی و غیراستاندارد کشور در کمتر از ۱۰ باغ وحش مدرن و استاندارد است. چرا که باور داریم در حال حاضر باغ وحش‌های کشور که هر از گاه، خبرهای تلخی از آنها بیرون می‌آید، نه تنها شرایط مناسبی برای نگهداری از حیوانات را ندارند، بلکه درخور و شایسته علاقه‌مندان به محیط زیست کشورمان نیز نیستند که روز به روز به تعدادشان افزوده می‌شود. از سوی دیگر، این باغ وحش‌ها که علاوه بر ابعاد تفریحی یک جنبه مهم آموزشی نیز دارند، تصویری اشتباه و ناخوشایند از حیات وحش در ذهن کودکان و نوجوانان به جا می‌گذارند.»حتما شما هم کم و بیش شنیده‌اید یا از نزدیک شاهد بوده اید که برخی از بازدیدکنندگان باغ‌های وحش ایران، رفتارهای نامناسبی با حیوانات دارند. از پرت کردن چیپس و پفک در قفس حیوانات گرفته تا کارهای خطرناکی مثل تعارف کردن سیگار یا اشیای خطرناکی مثل تیغ که بارها و بارها از سوی باغ وحش تهران گزارش شده است. بماند که رفتارهای دیگری مثل آویزان کردن کودکان به عنوان شوخی و تفریح نیز می‌تواند برای خود بازدیدکنندگان خطرآفرین باشد. اما کلید حل این مشکلات که خود را در ناهنجاری‌های رفتاری با حیوانات نشان می‌دهد، کجاست؟ کارشناسان می‌گویند؛ «توسعه و استانداردسازی باغ وحش»

به عبارت دیگر اگر فضا به گونه‌ای باشد که علاوه بر رعایت حال حیوان، بازدیدکننده نیز احساس احترام کند، دست به چنین کارهای ناخوشایندی نخواهد زد و تحت تأثیر محیط، ارزش حیات وحش و نحوه رفتار مناسب با آن را خواهید فهمید.

 شهره مطلع به بازسازی باغ وحش شیراز خوشبین است و در این باره می‌گوید: ما بخش خصوصی را کلید طلایی حل معضل باغ وحش‌ها می‌دانیم که البته در مورد باغ وحش شیراز اوضاع تا حدود قابل توجهی ویژه است؛ وجود گونه‌های متعدد و شرایط اقلیمی کم نظیر باغ وحش شیراز از یک سو و مجاورت آن با تخت جمشید از سوی دیگر، انگیزه‌ای مضاعف برای جذب سرمایه گذاران به شمار می‌رود. سرمایه‌گذارانی که حتی اگر اهداف زیست محیطی را هم در دستور کار خود نداشته باشند، با توجه به افزایش علاقه به حیات وحش در سطح جامعه خصوصاً نسبت به گربه سانان، وجود بیش از صد شیر آفریقایی در باغ وحش شیراز را عاملی مؤثر در جذب گردشگران داخلی و خارجی خواهند دانست.»

 همسفر با داریوش از آفریقا تا دشت ارژن

در سال ۱۳۳۵ به همراه جفت ماده‌اش «سیتا» توسط مقامات هندوستان به سیروس قهرمانی اهدا شد و «داریوش» نام گرفت تا زندگی جدیدش را در شیراز آغاز کند. از داریوش و سیتا، پس از گذشت ۶۰سال، بیش از صد شیر آفریقایی در باغ وحش شیراز به جا مانده است. گله‌ای از شیرهای آفریقایی که در خندق بزرگ باغ وحش شیراز روزگار می‌گذرانند و صحرای آفریقا را برای بازدید کننده تداعی می‌کنند.

قبیله‌ای که اکنون سالخورده ترینشان هم نام داریوش، همان اولین شیر اهدایی هندی ها است و چند ماهی است پس از سالها اجرا در سیرک، بازنشسته شده تا سال‌های پایانی عمرش را در کنار خانواده بگذراند. ۲۵ ساله است و کهولت در جسمش به وضوح خودنمایی می‌کنند. با دیگر شیرهایی که در باغ وحش‌ها دیده ایم متفاوت است. آدم‌ها را بخوبی می‌شناسد و آنها را به یاد می‌آورد. با پشتی خمیده، نگاه خسته اما پرصلابتش را در چشمت می‌دوزد و مدتها خیره می‌شود تا به فکر فرو روی و سلطانی را به یاد‌آوری که روزی در همین نزدیکی‌ها خانه داشت؛ شیر ایرانی در دشت ارژن.

تخریب زیستگاه و شکار بی‌رویه ۱۰۰ سالی است که خاک کشورمان را از غرش این اسطوره شکوهمند طبیعت محروم ساخته است. شیر دشت ارژن هم مانند ببر مازندران سالهاست با کوله باری از بی‌مهری ما، ایران را ترک کرده و تنها سایه‌ای از غرور، زیبایی و عظمتش را در فرهنگ و هنر این سرزمین به یادگار گذاشته است.

آیا باغ وحش شیراز به عنوان الگویی برای آینده باغ وحش‌های ایران، می‌تواند به احیای گونه‌های حیات وحش، بالا بردن سطح دانش ایرانیان در این زمینه و استانداردسازی همه باغ وحش‌های کشور کمک کند؟